برهان محقق ترمذی و بهره‌گیری از آیات و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی

برهان­الدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعه­ای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای او حکایت می­کند. جستار حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای است و با روش توصیفی – تحلیلی انجام می­شود، بهره­گیری محقق ترمذی را از آیات قرآن و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی بررسی می­کند و برای تحلیل بیشتر از دیدگاه­های اهل عرفان نیز بهره می­گیرد. نتیجۀ پژوهش آشکار می­کند که محقق ترمذی از آیات قرآن و احادیث بیشتر در تبیین دو مبحث محوری تصوّف یعنی «سلوک عرفانی» و «انسان کامل» استفاده کرده است. در مبحث «سلوک عرفانی» مفاهیمی مانند فراق از بارگاه الهی، توبه، هواجس نفسانی، نسیان غیر حق و .... و در بخش «انسان کامل» مسائلی چونان مجالست با انسان کامل، لطف سرشار و اخلاق نیک انسان کامل، نورانیت انسان کامل، مرتبۀ رؤیت انسان کامل و ... بررسی گردیده است. سیّد سردان با بینش تأویلی خود تعابیر عرفانی عمیقی از آیات قرآن و احادیث ارائه داده و با این تمهید مباحث محوری تصوف اسلامی را تبیین نموده است.برهان­الدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعه­ای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای او حکایت می­کند. جستار حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای است و با روش توصیفی – تحلیلی انجام می­شود، بهره­گیری محقق ترمذی را از آیات قرآن و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی بررسی می­کند و برای تحلیل بیشتر از دیدگاه­های اهل عرفان نیز بهره می­گیرد. نتیجۀ پژوهش آشکار می­کند که محقق ترمذی از آیات قرآن و احادیث بیشتر در تبیین دو مبحث محوری تصوّف یعنی «سلوک عرفانی» و «انسان کامل» استفاده کرده است. در مبحث «سلوک عرفانی» مفاهیمی مانند فراق از بارگاه الهی، توبه، هواجس نفسانی، نسیان غیر حق و .... و در بخش «انسان کامل» مسائلی چونان مجالست با انسان کامل، لطف سرشار و اخلاق نیک انسان کامل، نورانیت انسان کامل، مرتبۀ رؤیت انسان کامل و ... بررسی گردیده است. سیّد سردان با بینش تأویلی خود تعابیر عرفانی عمیقی از آیات قرآن و احادیث ارائه داده و با این تمهید مباحث محوری تصوف اسلامی را تبیین نموده است.